ทฤษฎีการรวมกลุ่ม

1. แนวสหพันธ์นิยม (federalism) เป็นแนวการศึกษาลักษณะการรวมตัวกันของหน่วยต่าง ๆ จนกลายเป็นประชาคมทางการเมือง
2. แนวปริวรรตนิยม (Transactionalism) เป็นแนวคิดที่มีการแลกเปลี่ยนการกระทำร่วมกันจนอาจจะเกิด 2 รูปแบบคือ
- แบบที่เป็นประชาคมที่สมบูรณ์แบบ มีความมั่นคง มีหลักประกันร่วมกัน มีความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน
- แบบพหุนิยม หมายถึง การจะทำให้เกิดความร่วมมือกันโดยยอมรับความหลากหลาย
3. แนวภารกิจนิยม (Functionalism) ซึ่งพัฒนามาเป็นแบบภารกิจนิยมใหม่ (Neo-Function) นั่นก็คือจากการทำหน้าที่ที่สำคัญจะนำไปสู่การร่วมมือกันในหน้าที่อื่นต่อไปและขยายไปถึงความร่วมมือในลักษณะที่อยู่เหนือกว่ารัฐขึ้นไป
สำหรับสหภาพยุโรปมีแนวทางที่พัฒนาไปในลักษณะเหนือชาติหรือ Supra-
Nation ในอนาคต โดยเฉพาะการที่แต่ละรัฐใช้เงินตราสกุลเดียวกัน แต่ละรัฐชาติจะไม่มีอำนาจอธิปไตยทางเศรษฐกิจของตนเองอีกต่อไป
ดังนั้น การบูรณาการก็คือการรวมตัวกันในระดับที่สูงกว่ารัฐขึ้นไป เป็นการเปลี่ยนความจงรักภักดีเปลี่ยนการกระทำไปสู่ศูนย์อำนาจใหม่ โดยสถาบันใหม่จะมีอำนาจเหนือกว่าชาติรัฐ และอาจจะมีอำนาจทางการเมืองเหนือรัฐชาติอีกด้วย การบูรณาการจึงเกิดจากการพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน (Interdependence) ซึ่งการพึ่งพานำไปสู่ความร่วมมือ (Co Operation) จากความร่วมมือทางเศรษฐกิจก็จะ Spill Over ไปยังความร่วมมือด้านอื่นจนเกิดการเป็นการบูรณาการ (Integration) ซึ่งมีลักษณะที่เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน
การรวมตัวไม่ว่าจะเป็นแบบใดจะต้องมีการรวมตัวกันทางเศรษฐกิจก่อน เพราะการบูรณาการจะเกิดขึ้นได้ง่ายที่สุดถ้าเริ่มต้นจากเศรษฐกิจ ซึ่งนักทฤษฎีบูรณาการจะเชื่อร่วมกันว่าการบูรณาการจะต้องเริ่มจากการกระทำที่ทำให้มีความขัดแย้งน้อยก็คือการร่วมมือทางเศรษฐกิจ นอกจากนี้การรวมตัวกันได้จะต้องมีความคล้ายคลึงกัน เช่น ประเทศต่างๆ จะต้องอยู่ในอาณาบริเวณเดียวกัน มีการติดต่อสื่อสารคมนาคมอย่างสม่ำเสมอ และมีความคล้ายคลึงกันทางด้านวัฒนธรรม ภาษา และอื่น ๆ และความร่วมมือนั้นจะต้องเกิดขึ้นในลักษณะที่เต็มไปด้วยสันติภาพที่ยาวนานจนกระทั่งเกิดเป็นชุมชนที่จะต้องร่วมมือกัน ช่วยเหลือกัน แลกเปลี่ยนที่เท่าเทียมกัน มีความเสมอภาพ มีการจัดสรรทรัพยากร หน้าที่ และมีการยอมรับสิ่งต่าง ๆ ร่วมกัน ก็จะเกิดการบูรณาการร่วมกัน